Wat is een bekkenbodem dysfunctie?

Bekkenbodem dysfuncties verwijzen naar problemen met de spieren in het bekkenbodemgebied. Deze spieren spelen een cruciale rol bij het ondersteunen van organen zoals de blaas, baarmoeder (bij vrouwen), darmen en prostaat (bij mannen). Een dysfunctie kan leiden tot een breed scala aan klachten, zoals incontinentie, pijn, of problemen met de stoelgang. Gelukkig is deze aandoening behandelbaar, vaak met gespecialiseerde fysiotherapie en andere interventies.

Anatomie van de bekkenbodem:

De bekkenbodem is een groep spieren die zich aan de onderkant van het bekken bevinden. Ze vormen een soort “hangmat” en ondersteunen de blaas, darmen, en bij vrouwen de baarmoeder. De spieren werken samen met de sluitspieren om urine en ontlasting te reguleren, en zijn ook belangrijk tijdens de bevalling. Bij mannen spelen ze een rol in de prostaatfunctie en seksuele gezondheid.

Wanneer deze spieren te zwak, te gespannen of niet goed gecoördineerd zijn, kunnen verschillende symptomen ontstaan.

Oorzaak en ontstaanswijze:

Bij bekkeninstabiliteit is er sprake van een verhoogde beweeglijkheid van het bekken, wat kan leiden tot pijn en ongemak.

Er zijn verschillende fasen van bekkeninstabiliteit, variërend van lichte tot ernstige instabiliteit. Bij lichte instabiliteit kan er sprake zijn van lichte pijn en ongemak, terwijl bij ernstige instabiliteit de patiënt soms niet meer in staat is om te lopen. Ook zijn er verschillende soorten bekkeninstabiliteit, afhankelijk van de oorzaken van de aandoening.

Soorten bekkenbodem dysfuncties:

Bekkenbodem dysfuncties kunnen verschillende vormen aannemen, afhankelijk van welke spieren en structuren betrokken zijn. Hier zijn de meest voorkomende soorten:

• Bekkenbodemverzakking (prolaps): Hierbij zakken organen zoals de blaas, baarmoeder of darmen in het bekkengebied.
• Urine-incontinentie: Ongewild verlies van urine, vaak veroorzaakt door zwakke bekkenbodemspieren.
• Fecale incontinentie: Het onvermogen om de stoelgang te beheersen.
• Chronische bekkenpijn: Langdurige pijn in het bekkengebied die kan komen door overactieve bekkenbodemspieren.
• Seksuele disfuncties: Problemen zoals pijn tijdens geslachtsgemeenschap of erectiestoornissen bij mannen.

Wat kan bekkenbodem dysfuncties veroorzaken:

Bekkenbodem dysfuncties ontstaan wanneer de spieren en het bindweefsel van de bekkenbodem niet goed functioneren. Dit kan door verschillende oorzaken komen, vaak in combinatie met elkaar. Hier zijn de belangrijkste factoren die bijdragen aan het ontstaan van bekkenbodem dysfuncties:

1. Zwangerschap en bevalling

Bij vrouwen is zwangerschap een van de meest voorkomende oorzaken van bekkenbodemproblemen. Tijdens de zwangerschap dragen de bekkenbodemspieren extra gewicht, wat voor zwakte of overbelasting kan zorgen. Een vaginale bevalling, vooral bij langdurige of complexe bevallingen, kan schade aan de bekkenbodemspieren, zenuwen of bindweefsel veroorzaken, wat kan leiden tot een verzakking (prolaps), incontinentie of andere klachten.

2. Veroudering

Met het ouder worden verzwakken de spieren, waaronder de bekkenbodemspieren. Bij vrouwen kan de afname van oestrogeen na de menopauze bijdragen aan de verslechtering van de bekkenbodemfunctie, omdat het bindweefsel minder elastisch wordt. Ook bij mannen kunnen bekkenbodemproblemen ontstaan door veroudering, bijvoorbeeld in verband met de prostaat.

3. Chronische druk op de bekkenbodem

Chronische belasting van de bekkenbodemspieren, zoals bij langdurig hoesten, zware fysieke arbeid, of overgewicht, kan leiden tot verzwakking of overbelasting van deze spieren. Langdurig persen bij constipatie is een andere factor die veel druk uitoefent op de bekkenbodem en de kans op dysfuncties vergroot.

4. Overgewicht

Een hoge BMI zorgt voor extra druk op de bekkenbodem, wat op de lange termijn kan leiden tot verzwakking van de spieren en bindweefsel. Dit verhoogt de kans op klachten zoals incontinentie en verzakkingen.

5. Chirurgie of medische ingrepen

Chirurgische ingrepen in het bekkengebied, zoals een prostaatoperatie bij mannen of een hysterectomie bij vrouwen, kunnen de bekkenbodemspieren of zenuwen beschadigen. Dit kan leiden tot problemen zoals urine- of fecale incontinentie.

6. Neurologische aandoeningen

Zenuwen die de bekkenbodemspieren aansturen, kunnen worden aangetast door aandoeningen zoals multiple sclerose (MS), beroertes, diabetes, of ruggenmergletsel. Als deze zenuwen niet goed functioneren, kunnen de bekkenbodemspieren niet meer goed samentrekken of ontspannen.

7. Overactieve of gespannen spieren

Sommige mensen hebben geen zwakke, maar juist overactieve bekkenbodemspieren. Dit betekent dat de spieren constant gespannen zijn en niet goed kunnen ontspannen. Dit kan leiden tot chronische bekkenpijn, problemen met plassen, en obstipatie. Overactiviteit kan ontstaan door stress, verkeerde houding, of te intensief trainen van de bekkenbodemspieren zonder goede ontspanning.

8. Erfelijkheid

Er is bewijs dat genetische factoren ook een rol spelen. Als er een familiegeschiedenis is van bekkenbodemproblemen zoals verzakkingen of incontinentie, is de kans groter dat iemand zelf ook deze problemen ontwikkelt.

9. Hormonale veranderingen

Hormonale schommelingen, vooral bij vrouwen, kunnen invloed hebben op de bekkenbodemspieren. Bijvoorbeeld tijdens de menopauze, wanneer het oestrogeengehalte daalt, kan dit leiden tot een verslechtering van de spierkracht en elasticiteit van het bindweefsel in de bekkenbodem.

10. Slechte houding en verkeerd tillen

Een slechte lichaamshouding of het verkeerd tillen van zware objecten kan op de lange termijn invloed hebben op de bekkenbodem. Een verkeerde belasting van het bekkengebied, bijvoorbeeld door een kromme rug of veelvuldig vooroverbuigen zonder de juiste technieken, kan bijdragen aan het verzwakken van de bekkenbodemspieren.

Bekkenbodem dysfuncties kunnen dus door een breed scala aan factoren ontstaan, maar vaak is er sprake van een combinatie van zwakte, overbelasting, veroudering of schade door ingrepen. Gelukkig zijn er effectieve behandelingen, zoals fysiotherapie en leefstijlveranderingen, die kunnen helpen bij het verminderen van de klachten en het herstellen van de bekkenbodemfunctie.

Symptomen van bekkenbodem dysfuncties:

De symptomen van een bekkenbodem dysfunctie kunnen variëren, afhankelijk van het type en de ernst van de aandoening. Veel voorkomende klachten zijn:

• Ongewild verlies van urine of ontlasting (incontinentie).
• Een zwaar of drukkend gevoel in het bekken.
• Pijn tijdens geslachtsgemeenschap of seksuele disfunctie.
• Moeite met het volledig legen van de blaas of darmen.
• Frequente of urgente aandrang om te plassen.
• Pijn in de onderrug of het bekkengebied.

Behandeling en herstel:

De behandeling bij de fysiotherapeut wordt altijd per individu bekeken. Bij elke patiënt spelen er namelijk andere factoren mee. Ook bij klachten aan het bekken verschilt de aanpak van persoon tot persoon. 

Bij een bezoek aan de fysiotherapeut wordt eerst, middels een intakegesprek, de klacht in kaart gebracht. Hierbij wordt een inventarisatie gemaakt welke factoren er allemaal een rol spelen. Daarna volgt lichamelijk onderzoek, waarna de klacht verder bekeken / onderzocht wordt. Vervolgens wordt er een behandelplan opgesteld en zal de therapeut uitleg geven over de klacht, prognose en factoren die van invloed zijn. 

Fysiotherapie is een van de meest effectieve behandelingen voor bekkenbodem dysfuncties. Een gespecialiseerde fysiotherapeut helpt bij het versterken, ontspannen of coördineren van de bekkenbodemspieren. Hier zijn enkele behandelingsmethoden die fysiotherapeuten vaak toepassen:

• Bekkenbodemspieroefeningen: Gericht op het versterken van de spieren.
• Biofeedback: Een techniek waarbij de activiteit van de bekkenbodemspieren zichtbaar wordt gemaakt, zodat patiënten leren hun spieren beter te beheersen.
• Manuele therapie: Hands-on technieken om spanning of pijn in de spieren te verlichten.
• Elektrische stimulatie: Kan helpen om zwakke spieren te versterken.

Andere behandelingen.

Naast fysiotherapie zijn er andere behandelingsopties, afhankelijk van de oorzaak en ernst van de bekkenbodem dysfunctie:

• Medicijnen: Voor mensen met urine- of fecale incontinentie kunnen medicijnen helpen om de controle te verbeteren.
• Chirurgie: In ernstige gevallen van prolaps of incontinentie kan een operatie nodig zijn om de organen te ondersteunen of de spieren te herstellen.
• Psychologische ondersteuning: Bekkenbodemproblemen kunnen een grote impact hebben op het emotionele welzijn. Gesprekken met een therapeut kunnen helpen om beter met deze klachten om te gaan.
• Pessarium: Dit is een ringvormig hulpmiddel dat in de vagina wordt geplaatst om een verzakking te ondersteunen.

Herstel en prognose:

Het herstel van een bekkenbodem dysfunctie varieert per persoon en hangt af van de ernst van de klachten en de gekozen behandelmethode. Bij regelmatige fysiotherapie kan verbetering vaak al na enkele weken worden gemerkt. Het is belangrijk om geduldig te zijn en de aanbevolen oefeningen consequent uit te voeren. In sommige gevallen kan het maanden duren om volledig herstel te bereiken.

Na herstel is het essentieel om de bekkenbodemspieren actief te blijven trainen om herhaling van klachten te voorkomen.

Wilt u weten of wij iets voor uw klachten kunnen betekenen, neem dan contact op!