Kruisband-letsel

Kruisbandletsel (voorste kruisband (ACL) en de achterste kruisband (PCL) kan een ernstige blessure zijn met aanzienlijke gevolgen voor het kniegewricht. Dit soort letsels is een veel voorkomende blessure bij sporters en kan betekenen dat hierdoor het sporten tijdig of soms helemaal moet worden stopgezet. Op deze pagina vind je gedetailleerde informatie over kruisbandletsel, inclusief de anatomie van de knie, verschillende fasen en soorten letsels, symptomen, fysiotherapiebehandeling en andere behandelingsmogelijkheden. Bovendien bieden we inzicht in het herstelproces na een kruisbandletsel.

Anatomie van de knie

In de knie bevinden zich twee kruisbanden: de voorste en de achterste kruisband. Ze verbinden het bovenbeen met het onderbeen en spelen een belangrijke rol bij het stabiliseren van het kniegewricht. De voorste kruisband voorkomt dat het onderbeen ten opzichte van het bovenbeen te ver naar voren verschuift. Ook beperkt hij te grote draaibewegingen van de knie. Wanneer er een letsel optreedt van de voorste kruisband, worden deze bewegingen niet meer goed opgevangen waardoor de knie instabiel wordt. De kruisband kan gedeeltelijk inscheuren of helemaal doorscheuren. Vaak is niet alleen de voorste kruisband aangedaan, maar raken ook de meniscus, gewrichtsbanden en kraakbeen beschadigd.

De voorste kruisband bevindt zich midden in de knie. Het is een sterke bindweefselstructuur die voorkomt dat het onderbeen ten opzichte van het bovenbeen te ver naar voren toe verschuift. Vooral voor de intensieve sporter heeft een voorste kruisbandletsel grote gevolgen. Deze letsels treden relatief vaak op bij sporten waarbij de knie gemakkelijk kan verdraaien, zoals voetbal, rugby, basketbal, handbal, korfbal, skiën, maar ook golf.

De achterste kruisband is een zeer sterke structuur midden in de knie. Alleen onder forse krachten kan deze scheuren en instabiliteit in het kniegewricht veroorzaken. De achterste kruisband voorkomt dat het onderbeen ten opzichte van het bovenbeen te ver naar achteren toe verschuift. Ook voorkomt hij dat de knie kan overstrekken. Wanneer er een letsel optreedt van de achterste kruisband, worden deze bewegingen niet meer goed opgevangen waardoor de knie instabiel wordt.

Oorzaak en ontstaanswijze:

Voorste kruisbandletsel ontstaat meestal op een duidelijk aanwijsbaar moment. Vaak bij een onverwachte beweging van het lichaam waarbij de gebogen knie verdraaid wordt. De patiënt voelt iets ‘knappen’ in de knie en dit kan gepaard gaan met pijn.

Een typische oorzaak van het achterste kruisbandletsel is het zogenaamde ‘dashboard-trauma.’ Bij een frontale aanrijding stoot het onderbeen van de gebogen knie tegen het dashboard. Hierdoor kan de achterste kruisband geheel of gedeeltelijk scheuren. Ook bij zogenaamde overstrektrauma’s van de knie kan letsel aan de achterste kruisband ontstaan.

Kruisbandletsel kan variëren in ernst en complexiteit.  De kruisbanden kunnen worden verrekt, gedeeltelijk inscheuren of volledig afscheuren (ruptuur).

Klachten en symptomen:

Het herkennen van de symptomen van kruisbandletsel is essentieel voor een tijdige diagnose en behandeling.

Bij de voorste kruisband staat pijn in de knie niet altijd op de voorgrond. Meestal is de pijn afkomstig van omliggende structuren die ook beschadigd zijn. Wanneer een aantal weken na het letsel de knie nog steeds dik is, is dit vaak een symptoom van de instabiele knie. Een niet-volledig gescheurde kruisband geeft vaak meer pijn dan wanneer deze volledig gescheurd is. De instabiliteit van de knie kan gevoeld worden tijdens het sporten. Maar ook bij wat normalere activiteiten, zoals traplopen, lopen op oneffen terrein of uit een voertuig stappen.

Bij een verrekking of een kleine scheuring van de achterste kruisband zijn de klachten minimaal. Wanneer de kruisband helemaal afscheurt zijn de klachten duidelijker aanwezig, maar ook nog steeds erg moeilijk te onderscheiden van een voorste kruisbandruptuur. Door een bloeding in het gewricht kan de knie direct na het letsel dik worden. Er kan een gevoel van instabiliteit ontstaan bij het traplopen of een pijnlijke knie bij het landen op de hiel tijdens het lopen. Herkenbaar is het gevoel alsof men door de knie zakt. In sommige gevallen kan de knie op slot schieten. De knie kan dan tijdelijk niet meer buigen of strekken.

Behandeling en herstel:

De behandeling bij de fysiotherapeut wordt altijd per individu bekeken. Bij elke patiënt spelen er namelijk andere factoren mee. Ook bij kruisbandletsels verschilt de aanpak van persoon tot persoon.

Bij een bezoek aan de fysiotherapeut wordt eerst, middels een intakegesprek, de klacht in kaart gebracht. Hierbij wordt een inventarisatie gemaakt welke factoren er allemaal een rol spelen. Daarna volgt lichamelijk onderzoek, waarna de klacht verder bekeken / onderzocht wordt. Vervolgens wordt er een behandelplan opgesteld en zal de therapeut uitleg geven over de klacht, prognose en factoren die van invloed zijn.

Fysiotherapie is een essentiële behandeling voor kruisbandletsels en de bijbehorende revalidatie.  De revalidatie bestaat uit:

• Informatie en advisering
• Mobiliserende oefeningen
• Specifieke revalidatie gericht op kracht, conditie en stabiliteit

Wanneer het kruisbandletsel te beperkend is voor de patiënt (en de knie dus onvoldoende is te stabiliseren tijdens dagelijkse activiteiten of sport) wordt er overwogen om over te gaan op een chirurgische oplossing, te weten een voorste of achterste kruisbandreconstructie.

Na zo’n ingreep zal de orthopeed de patiënt doorverwijzen naar gespecialiseerde fysiotherapeuten, die aangesloten zijn bij een knienetwerk. Binnen dit netwerk worden voortdurend de veranderingen ten aanzien van de operatie en de daaropvolgende revalidatie besproken om de behandeling zo optimaal mogelijk te maken.

Herstelproces bij kruisbandletsel

Het herstelproces na een kruisbandletsel kan variëren afhankelijk van de ernst van het letsel en de gekozen behandeling. Na een operatieve ingreep duurt de revalidatie zo’n 9 – 12 maanden. Indien er gekozen wordt voor een conservatieve behandeling (dus zonder operatie) is dit vaak wat korter.

Helaas kan het voorkomen dat er tijdens een conservatieve behandeling toch steeds weer een terugval ontstaat, waardoor er uiteindelijk toch, in overleg, kan besloten worden tot een reconstructie van de kruisband.